Serwery plików SAN i NAS - podobieństwa i różnice

Systemy przechowywania danych SAN i NAS stanowią dwa odmienne podejścia do zarządzania przestrzenią dyskową w firmach i centrach danych, lecz w wielu zastosowaniach uzupełniają się nawzajem. Oba rozwiązania zapewniają centralny dostęp do zasobów i wysoką niezawodność, lecz różnią się architekturą, wydajnością oraz sposobem komunikacji z serwerami. SAN (Storage Area Network) tworzy dedykowaną sieć magazynowania danych, natomiast NAS (Network Attached Storage) udostępnia pliki poprzez standardową sieć Ethernet. Wybór pomiędzy nimi zależy od potrzeb. SAN sprawdza się w środowiskach o wysokim obciążeniu, a NAS w prostszych strukturach, w których liczy się łatwość integracji i niższy koszt utrzymania.

Czym jest SAN (Storage Area Network)?

SAN to wyspecjalizowana sieć pamięci masowej zaprojektowana do obsługi ogromnych wolumenów danych i zapewnienia maksymalnej wydajności. W praktyce SAN tworzy dedykowaną infrastrukturę, która łączy serwery z macierzami dyskowymi za pomocą protokołów takich jak:

• Fibre Channel (FC), 
• iSCSI,
• Fibre Channel over Ethernet (FCoE).

Dane w sieci SAN przesyłane są na poziomie blokowym. Oznacza to, że system operacyjny widzi podłączony zasób tak, jakby był to lokalny dysk twardy.

Taka architektura jest powszechnie stosowana w centrach danych, instytucjach finansowych, systemach backupowych oraz w środowiskach, gdzie wymagana jest niska latencja i szybki dostęp do danych. Zaletą SAN jest możliwość elastycznego skalowania pojemności, centralnego zarządzania i utrzymywania wysokiej dostępności zasobów. SAN stanowi podstawę dla infrastruktury korporacyjnej, w której istotna jest separacja ruchu magazynowania danych od standardowego ruchu sieciowego.

Czym jest NAS (Network Attached Storage)?

NAS to urządzenie magazynujące dane, które komunikuje się z siecią lokalną (LAN) za pomocą standardowych protokołów sieciowych, takich jak NFS (Network File System), SMB/CIFS (Server Message Block) czy AFP (Apple Filing Protocol). W przeciwieństwie do SAN, dane w NAS są przesyłane na poziomie plików, sprawiając, że system jest bardziej intuicyjny i łatwiejszy w obsłudze.

Serwery NAS są chętnie stosowane zarówno w małych firmach, jak i w środowiskach domowych, gdzie liczy się prostota wdrożenia i ekonomiczne zużycie energii. Użytkownicy mogą w łatwy sposób tworzyć kopie zapasowe, współdzielić dane i zarządzać dostępem z poziomu przeglądarki. Jak wyjaśniamy w naszym artykule pt. "Serwer NAS do domu. Cechy serwera plików do użytku domowego i rekomendacje sprzętu", tego typu urządzenia mogą służyć nie tylko jako centralne repozytorium plików, ale również jako centrum multimedialne lub lokalny serwer backupu.

W firmach NAS sprawdza się jako rozwiązanie uzupełniające - do przechowywania mniej krytycznych danych lub do obsługi plików współdzielonych. Huawei zwraca uwagę, że NAS zapewnia znakomity kompromis między dostępnością a kosztami wdrożenia, szczególnie w środowiskach z ograniczonym budżetem IT.

Podobieństwa między SAN a NAS

Pomimo różnic w budowie, SAN i NAS mają wspólne cele i pewne elementy konstrukcyjne. Oba rozwiązania zapewniają centralizację danych, pozwalając na lepsze zarządzanie zasobami, kontrolę dostępu i efektywniejsze wykonywanie kopii zapasowych.

Zarówno SAN, jak i NAS, wykorzystują mechanizmy redundancji, które minimalizują ryzyko utraty danych - np. RAID, systemy snapshotów czy replikację między ośrodkami. Współczesne rozwiązania obu typów obsługują również szyfrowanie danych, zdalne zarządzanie i integrację z systemami backupowymi.

Kolejnym podobieństwem jest skalowalność. Zarówno SAN, jak i NAS mogą być rozbudowywane poprzez dodawanie kolejnych dysków, węzłów lub macierzy. W systemach korporacyjnych często stosuje się konfiguracje hybrydowe, w których SAN odpowiada za krytyczne dane aplikacyjne, a NAS za przechowywanie dokumentacji użytkowników czy archiwów.

Różnice między SAN a NAS

Podstawową różnicą jest sposób dostępu do danych:

• SAN operuje na poziomie blokowym - serwer traktuje zasób jak fizyczny dysk, dając większą kontrolę nad systemem plików, ale wymaga bardziej zaawansowanej konfiguracji.
• NAS operuje na poziomie plikowym - dane przesyłane są przez sieć lokalną, a urządzenie udostępnia je wielu użytkownikom w formie katalogów.

Kolejna różnica dotyczy wydajności i zastosowań. SAN zapewnia niższe opóźnienia i wyższą przepustowość, dlatego sprawdza się w systemach baz danych, wirtualizacji i aplikacjach krytycznych. NAS natomiast jest łatwiejszy w obsłudze i bardziej ekonomiczny, idealny do przechowywania dokumentów biurowych, kopii zapasowych i multimediów.

Bezpieczeństwo również jest realizowane w inny sposób. SAN zwykle wymaga dedykowanej infrastruktury sieciowej (Fibre Channel lub iSCSI), ograniczając ryzyko ataków z zewnątrz, natomiast NAS wykorzystuje standardowy Ethernet i może być bardziej podatny na zagrożenia, jeśli nie jest odpowiednio zabezpieczony.

Zarówno Backblaze jak i Hypertec podkreślają, że wybór technologii powinien wynikać z rodzaju danych i potrzeb organizacji. Dla firm korzystających z intensywnych operacji I/O (Input/Output) SAN będzie bardziej odpowiedni, natomiast dla przedsiębiorstw, które stawiają na współdzielenie zasobów - NAS będzie rozwiązaniem wystarczającym

Wydajność, koszty i skalowalność

Z punktu widzenia kosztów wdrożenia SAN jest rozwiązaniem droższym. Wymaga specjalistycznych przełączników FC, dedykowanych kart HBA (Host Bus Adapter) oraz infrastruktury sieciowej o wysokiej przepustowości. NAS natomiast można wdrożyć w oparciu o standardową sieć Ethernet, znacząco obniżając próg wejścia dla mniejszych organizacji.

Pod względem wydajności SAN wygrywa dzięki bezpośredniemu dostępowi blokowemu i możliwości równoległego przetwarzania danych. NAS ma ograniczenia przepustowości wynikające z obciążenia sieci LAN, choć nowoczesne modele z interfejsami 10 Gb/s skutecznie niwelują ten problem.

Skalowalność to obszar, w którym obie technologie wypadają dobrze. SAN może być rozbudowywany o kolejne macierze lub węzły, a NAS umożliwia rozszerzenie pojemności poprzez dodawanie dysków lub klastrów. Dla wielu firm optymalnym rozwiązaniem jest połączenie obu technologii - NAS do plików i kopii zapasowych, SAN do baz danych i systemów wirtualizacyjnych.

SAN i NAS w praktyce

Nowoczesne środowiska IT często wykorzystują hybrydowe konfiguracje SAN/NAS, które łączą elastyczność i prostotę NAS z wydajnością i niezawodnością SAN. Rozwiązania tego typu umożliwiają jednoczesną obsługę danych plikowych i blokowych, a także integrację z systemami chmurowymi.

Jak wskazuje raport Enterprise Storage Forum, rośnie popularność tzw. Unified Storage Systems, które pozwalają administratorom zarządzać zasobami NAS i SAN w jednym środowisku. Dla firm, które nie potrzebują pełnej infrastruktury korporacyjnej, odpowiednim wyborem mogą być serwery storage, które umożliwiają konfigurację zgodnie z indywidualnymi potrzebami.

Tabela porównawcza SAN i NAS

Poniżej porównane zostały najważniejsze cechy SAN i NAS.

Podsumowanie

Zarówno SAN, jak i NAS, są filarami współczesnych systemów przechowywania danych. Wybór odpowiedniego rozwiązania zależy od specyfiki organizacji, budżetu oraz wymagań dotyczących wydajności. SAN sprawdzi się w przedsiębiorstwach przetwarzających duże ilości danych i wymagających maksymalnej niezawodności, podczas gdy NAS będzie lepszym wyborem dla firm poszukujących prostego, elastycznego i ekonomicznego systemu plików.

Opracowano na podstawie

1. Backblaze, NAS vs. SAN – What Are the Differences Between Them, https://www.backblaze.com/blog/whats-the-diff-nas-vs-san/ [dok.el.], Data odczytu: 2025.11.01
2. IBM, Storage Area Network (SAN) vs. Network Attached Storage (NAS), https://www.ibm.com/think/topics/san-vs-nas [dok.el.], Data odczytu: 2025.11.01
3. Hypertec SP, NAS vs SAN Storage Detailed Comparison, https://hypertecsp.com/knowledge-base/nas-vs-san/[dok.el.], Data odczytu: 2025.11.01
4. Huawei, What are the Differences Between NAS and SAN Storage?, https://e.huawei.com/en/knowledge/2024/solutions/storage/san-nas-storage-differences [dok.el.], Data odczytu: 2025.11.01
5. GeeksforGeeks, Difference between Storage Area Network (SAN) and Network Attached Storage (NAS), https://www.geeksforgeeks.org/difference-between-storage-area-network-san-and-network-attached-storage-nas/[dok.el.], Data odczytu: 2025.11.01
6. Enterprise Storage Forum, NAS vs SAN: What’s the Difference?, https://www.enterprisestorageforum.com/networking/nas-vs-san-differences-and-use-cases/ [dok.el.], Data odczytu: 2025.11.01